In het kort

Verkeersdeelname is in de eerste plaats een visueel gegeven. Muziek luisteren moet kunnen zolang je waarschuwende signalen van andere weggebruikers nog kan horen.

De discussie over oortjes op de fiets heeft veel weg van die over fluo.

Veiligheid is de verantwoordelijkheid van iedereen. Het start bij veilig rijgedrag: rij niet sneller dan de omstandigheden toelaten en hou rekening met de andere weggebruikers. Dit geldt voor voetgangers, fietsers maar ook en vooral voor de echte killers op de weg: het zwaar verkeer. De (snelle) fietser moet niet steeds verboden en geboden opgelegd krijgen om veilig aan dit verkeer te kunnen deelnemen. Ze horen met hun geringe massa, snelheid en breedte bij de minst gevaarlijke vervoermiddelen op de openbare weg. Voor een toename van de algemene verkeersveiligheid moeten we dus net méér mensen op de fiets krijgen, niet minder. Dit stimuleer je niet door zwaar verkeer relatief malser te behandelen. Zij mogen zich namelijk wél gewoon met luide muziek of conversatie op de weg begeven. In het belang van verkeersveiligheid zijn strengere regels voor fietsers niet nodig en niet gewenst.

Als speed pedelec gebruiker bemerken we wél dat te veel fietsers en voetgangers zich overmatig afsluiten van hun omgeving. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.

In het lang

Niet-verkeersgerelateerde geluiden vermijden heeft een positief effect op de verkeersveiligheid. Dit is logisch, bewezen en geldt voor elk vervoersmiddel. We kunnen bestuurders die het fijn rijden vinden zonder muziek, podcast of conversatie enkel toejuichen.

Maar veilige deelname aan het verkeer is in de eerste plaats een visueel gegeven.

Modal shift stimuleren

De ernstigere gevolgen voor zwakke weggebruikers (waaronder klasse P) bij aanrijding -want het gaat hier over aanrijdingen, niet over ongevallen- heeft vooral te maken met de gebrekkige infrastructuur waarmee we het moeten doen. De tol is gemiddeld lichter bij ongevallen tussen zwakke weggebruikers onderling, maar zwaar verkeer en zwakke weggebruikers delen dezelfde openbare ruimte nog teveel. Fietspaden zijn te smal en slecht onderhouden. Speed pedelecs, rijwielen en wandelaars moeten nauwe paden delen en hun aantallen nemen toe. De impact van oortjes verbleekt in vergelijking.

Openbare ruimte bijmaken is geen evidentie. Om een groter aandeel van de reeds beschikbare openbare ruimte te reserveren voor enkel zwakke weggebruikers en een netto positief effect op de totale verkeersveiligheid te bekomen, moet de hoeveelheid auto’s op de weg dalen. Dit brengt ons bij de benodigde modal shift. Om deze te bereiken moeten autobestuurders gestimuleerd worden om de overstap te maken naar openbare en lichtere vervoersmiddelen waaronder de speed pedelec. Overmatig geboden en verboden opleggen aan zwakke weggebruikers, waaronder een verbod op oortjes of een verplichting voor fluo vest, werkt afradend.

Het ene auditieve signaal mag het andere niet uitsluiten

Zoals aangehaald is oortjes verbieden ‘omdat dat veiliger is’ een ietwat simplistische veronderstelling. Wanneer je doorvraagt bij een speed pedelec gebruiker die liever een verbod ziet, kom je na wat doorvragen tot de conclusie dat de problemen die ze ondervinden niet zozeer te maken hebben met het al dan niet beluisteren van muziek of radio, dan wel met zich overmatig afsluiten van de buitenwereld, veelal in combinatie met jeugdig of roekeloos rijgedrag. Niets zo frustrerend dan een zwalpende fietser of voetganger niet veilig kunnen passeren omdat deze simpelweg je belsignaal niet hoort en er bijgevolg geen benul van heeft dat je er bent. Op een breed fietspad geraak je er doorgaans wel veilig voorbij, maar op een iets smaller fietspad kan je de benodigde zijdelingse afstand enkel bekomen wanneer beide weggebruikers hun lijn mooi aanhouden. Wat we dus eigenlijk nodig hebben is een besef van het belang om auditieve signalen te kunnen horen, geen verbod op muziek, podcast, radio of GPS instructies.

Een veel gemaakt argument is dat doven toch ook mogen fietsen en eveneens geen belsignalen horen. Dit klopt, maar dove mensen beseffen hun beperking en handelen er naar. Een groot verschil.

Om auditieve signalen te kunnen horen, draag je uiteraard geen koptelefoon met noise reduction en zet je de muziek niet loeihard. Je kan echter wel één oortje insteken, op zacht volume rijden of een systeem kopen dat speciaal ontworpen is voor gebruik in het verkeer, zoals ‘bone conduction‘ technologie.

Conclusie

Niet-verkeersgerelateerd geluid beluisteren in zowel auto, op de fiets, te voet als op de speed pedelec moet vandaag kunnen, mits oordeelkundig gebruik en voldoende aandacht voor de verkeerscontext waarin je je bevindt. Er is voor zwakke weggebruikers alvast voldoende technologie voorhanden om dit te faciliteren. (1 oortje, speciale oortjes, volume lager zetten)

Als gebruikserscollectief wensen we wel de -doorgaans jeugdige- fietsers en wandelaars te wijzen op de gevaren van onoordeelkundig gebruik. Sluit jezelf niet af van de buitenwereld met luide muziek wanneer je zelf deelneemt aan het verkeer. Zorg dat je (nood)signalen te allen tijde kan horen. Maak geen plotse manoeuvres zonder eerst goed rond te kijken. Voldoende aandacht voor het verkeer rondom jou maakt verplaatsingen veiliger voor iedereen.