Explosieve groei speed pedelecs in België

…en waarom we deze groei best blijven stimuleren

In vol coronajaar 2021 werden 16298 speed pedelecs ingeschreven in België, 1751 méér dan in coronajaar 2020 en 1731 méér dan in 2019. In totaal werden sinds de invoering van de aparte categorie voor deze snelle, elektrische fietsen maar liefst 61506 speed pedelecs ingeschreven. 59009 hiervan in Vlaanderen. Daarmee is ons gewest onmiskenbaar dé groeipool van de speed pedelec in Europa. Ter vergelijking: per capita werden in Vlaanderen meer dan vijf keer zoveel speed pedelecs ingeschreven dan in fietsland Nederland (30868)! Zelfs als men een tweedehandsmarkt van 16% meerekent (51418 effectief ingeschreven in 2021 volgens Traxio), zijn deze cijfers voor Vlaanderen ronduit spectaculair.

n.v.d.r. een VRT Nieuws artikel van 6 januari 2022 over dit onderwerp blijkt foutief, zie * onderaan dit persbericht.

Waarom deze groei zeer goed nieuws is

De opkomst van de speed pedelec brengt ons meer fietsen en verhoogt de gemiddelde snelheid op het fietspad. Evolutie leidt tot wrevel. Menig conventionele fietser ziet het als een ‘indringer’ op ‘hun’ fietspad. Blijkbaar vergeet men hoe een fiets er uitziet wanneer deze wegens Europese regelgeving over kentekenplaat e.d. niet langer tot de rijwiel categorie kan behoren. Veralgemeningen en vooroordelen worden zelden geschuwd. Net zoals bij ‘wielerterroristen’ wordt ook hier het rijgedrag van enkelingen onterecht aanzien als inherent aan het vervoermiddel. Kruissnelheid wordt als absoluut gegeven gezien in plaats van contextueel toepasbaar.

Dit alles geeft de speed pedelec een slechte naam. En dat is jammer, want onze maatschappij heeft te kampen met een aantal grote uitdagingen waar specifiek dit type fiets als oplossing voor middellange pendelafstanden buitengewoon goed op kan inspelen. De noodzaak aan minder CO2 uitstoot om de klimaatramp proberen te beperken. De Europese afhankelijkheid van olie en gas en daaruit volgende peperdure brandstof. Een bevolking die te weinig beweegt: rugpijn is het nieuwe roken. Verzadigde autosnelwegen. Voor het gemiddeld gezin onbetaalbare elektrische wagens waarbij je vooral batterijgewicht zit rond te rijden. Microplastics in de natuur.

Speed pedelecs vervangen meestal een auto en voor pendelverplaatsingen. Voor de maatschappelijke uitdagingen heeft een vergelijking met de automobiel dus zin. Waar een elektrische auto zo’n 19kWh verbruikt per 100km, heb je bij een speed pedelec voldoende aan 1.46kWh ofwel 13 keer minder energie. Verder vergt een speed pedelec veel minder energie om te bouwen en geeft hij amper microplastics af vergeleken met slijtage van een automobiel. Je calorieverbruik per tijdseenheid is vergelijkbaar met het gewone fietsen, alleen leg je meer kilometers af. Fietsen is altijd gezonder. De risico’s van de grotere kwetsbaarheid op de fiets verbleken bij de kans op hart- en vaatziekten als gevolg van inactiviteit. De geringe massa en breedte van de fiets maken hem inherent veiliger dan de auto voor andere weggebruikers. Fietsen zijn tevens laagdrempeliger dan dure, elektrische auto’s. Ze kosten minder, je kan hen gemakkelijker parkeren en de batterij gewoon uitnemen. Kortom: het vervoermiddel zelf biedt niets dan voordelen.

Vlaanderen mag terecht trots zijn op deze voorsprong.

Waarom leidt Vlaanderen?

In 2016 zorgde Europese regelgeving omtrent helmplicht, kentekenplaat en verzekering ervoor dat de snelle fiets niet langer bij de rijwielen kon worden ondergebracht. De fiets werd door de meeste lidstaten naar de bromfiets categorie B overgeheveld. Uniek in Europa erkende België het potentieel van deze ‘snelle fiets’ door hem onder te brengen in een aparte, derde bromfiets klasse ‘speed pedelec’.

Deze beslissing bracht grote voordelen. Een aparte BA verzekering was veelal niet meer nodig. De toegang tot infrastructuur hoefde niet bromfiets categorie B te volgen en laat meer maatwerk toe. Zo heb je meer keuzevrijheid tussen rijbaan en fietspad, een flexibiliteit die vlotte doorstroming faciliteert. Ook financieel is het interessant: je kan dezelfde kilometervergoeding krijgen als voor andere fietsen, waardoor de aanschaf van een dure speed pedelec plots een slimme investering wordt.

Maar waarom zijn 96% van de Belgische speed pedelecs dan ingeschreven in Vlaanderen?

Ons gewest blijkt uitermate geschikt voor speed pedelecs. Vlaanderen is vrij vlak en kent veel filevorming, waardoor het tijdsverschil tussen auto en fiets afneemt. Vooral voor pendelverkeer rond centrumsteden en afstanden tussen 15-40km biedt de speed pedelec een aantrekkelijk alternatief. Gemiddelde pendelafstand woon-werk bedraagt 28.2km. Bovendien werkt Vlaanderen via de provincies al meerdere jaren aan de uitbouw van een kwalitatief netwerk van fietssnelwegen, waar je veelal veilig snel kan fietsen, al is dit niet altijd legaal. Tenslotte kan de speeds pedelec voor intergemeentelijke verplaatsingen alsnog dankbaar gebruik maken van het standaard snelheidsregime van 50km/u binnen het lappendeken van veelal grote, aaneengesloten en landelijke bebouwde kommen die grotere, Vlaamse steden verbindt. In het Brussels Gewest maakt het regime van 30km/u de aanschaf van een speed pedelec weinig zinvol en in Wallonië zijn afstanden te groot en de fietsinfrastructuur te gevaarlijk.

Hoe behouden we de leiderspositie?

Voorzie een snel netwerk

Het staat buiten kijf dat de speed pedelec verder gestimuleerd dient te worden. Dit moet echter weloverwogen gebeuren. De belangrijkste vraag hierbij is hoe men omgaat met de nood aan de hogere kruissnelheid, in context van de vraag om meer veiligheid voor alle fietsers. Zones 30 en fietsstraten winnen in steden en dorpskernen terecht aan belang om het toenemende aantal fietsers er veilig in goede banen te leiden. Maar het kan niet de bedoeling zijn via een lappendeken van zones 30 de snelle fietsers terug naar de auto te jagen. Noch kan het de bedoeling zijn de noden van tragere zachte weggebruikers te negeren.

De oplossing zit hem wederom in analogie met de auto. Zones 30 en 50 hebben voor de auto weinig impact op de totale reistijd, daar deze voor langere afstanden gebruik kan maken van gewestwegen en autosnelwegen. Zo hoeven ook voor de speed pedelec zones 30 weinig impact te hebben, indien deze gebruik kan maken van een fijnmazig, intergemeentelijk netwerk van hoogkwalitatieve fietspaden waar men in regel veilig snel kan fietsen. Fijnmazig, want op maat van de pendelafstand waarvoor deze fiets wordt gebruikt. Denken we aan landelijke banen, jaagpaden, fietspaden langsheen gewestwegen, ringwegen en fietssnelwegen. Dat de mazen hiertussen trager zijn, maakt niet uit want je hoofdgebruik van de speed pedelec is op langere afstand. Voorwaarde is dan wel dat dit netwerk aan fietspaden wordt aangelegd om legaal de hogere kruissnelheid toe te laten. Momenteel zijn er nog veel teveel banen waar snel fietsen weliswaar veelal veilig kan, maar niet mag. Denken we aan F99abc banen alsook jaagpaden.

Behandel fietsen als fietsen

Speed pedelecs wordt niet louter gekocht om aan 45km/u naar het werk te fietsen. Sommigen halen niet meer dan 35km/u. Soms wil je ook gewoon met je speed pedelec je kinderen naar school begeleiden of fietsstoeltjes plaatsen, vooraleer je sneller schakelt richting kantoor. Of aan lage snelheid met je partner een toeristisch tochtje doen. Of wat doe je bij lege batterij? Snel kunnen wil niet zeggen dat je dat steeds wil of doet. Een speed pedelec is aan lage snelheid op geen enkele manier verschillend van een andere fiets. Maximaliseer dan ook zowel toegang tot fietsinfrastructuur als de keuzevrijheid tussen rijbaan en fietspad! Dit laat de bestuurders toe de veiligste en vlotste route te kiezen voor het gebruik dat zij ermee beogen. Handhaaf op basis van rijgedrag, niet de potentiele snelheid van de fiets.

Gezien alle recente commotie omtrent het toenemende aantal fietsers op de openbare weg, verwachten we als netwerk Speed Pedelec Vlaanderen van de wetgever een krachtig signaal waarmee deze erkent de noden van alle fietsers te zullen blijven ondersteunen, zowel snelle als trage.

Vincent

*We hebben aan Hajo Beeckman gevraagd het VRT Nieuws artikel van 6 Januari 2022 te corrigeren of ten minste te nuanceren. Dit maakt namelijk gewag van 12377 speed pedelec inschrijvingen in 2021, terwijl het er 16298 zijn. Hoe dit verschil tot stand kwam is ons een raadsel. In het artikel worden de termen ‘verkocht’ en ‘ingeschreven’ synoniem gebruikt, wat verwarrend is. Werden uitschrijvingen in rekening genomen en zo ja, waar komt die data vandaan? Hoeveel uitschrijvingen zijn toe te wijzen aan job veranderingen t.g.v. covid19? Als dit aan de oorzaak ligt, waarom bericht men dan niet over het aantal uitschrijvingen tijdens covid19 vergeleken met voorgaande jaren? Dat is toch relevant?